Gluten Duyarlılığı Nedir?
Gluten içeren ürünleri yerken sorun yaşayan ve glutensiz beslendiklerinde gelişme gösteren bireylerin, çölyak hastalığı (CD) değil gluten duyarlılığı (GS) vardır. Bu bireyler gluteni tolere edemez ve gluten yerken ters bir reaksiyon geliştirirler. GS, çok araştırılmamıştır ancak bu durumun varlığını destekleyen anlamlı miktarda klinik kanıt vardır. 2012’nin ilk aylarında, GS, uluslararası bir çölyak uzmanları grubu tarafından, uzak bir durum olarak sınıflandırılmıştır. CD’ye kıyasla on kat daha fazla kişiyi etkilediği hesaplanmaktadır.
Semptomlar:
Gluten duyarlılığında görülen semptomlar, çölyak hastalığıyla ilişkilendirilen semptomlara benzeyebilir. GS’de, glutenin, bağırsağa CD’nin verdiği kadar zarar verdiğini gösteren bir gösterge yoktur.
Teşhis:
GS’yi onaylayacak mutabık kalınmış medikal testler yok ancak gluten ya da gliadina antikor reaksiyonu olması oldukça şüphe uyandırıcıdır GS teşhisi için, hem çölyak hastalığı hem de buğday alerjisi elenmelidir. Antikor testi ve ince bağırsak biyopsisi CD’yi eleyecektir. Buğday bağışıklığı-alerji testleri de negatif olmalıdır. Son olarak, beslenmeden glutenin çıkarılmasıyla sağlıkta iyileşme olup olmadığını değerlendirmek için eleme beslenmesi kullanılır.
Tedavi:
Şu an GS’ye özgü bir tedaviyi destekleyen bilimsel bir çalışma olmamasına rağmen, birçok kişi, glutenden kaçınmanın sağlıklarını ciddi ölçüde değiştirdiğini keşfetmiştir. Tavsiye edilen, glutensiz beslenmedir. Gluten duyarlılığı olanların, glutensiz bir beslenme yerine düşük glutenli bir beslenmeyi tolere etmeleri mümkün olabilir de olmayabilir de.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, ince bağırsaklarda hasara sebep olan özel bir sindirim hastalığıdır. Hastalık genetik ve kroniktir. Çölyak hastalığı olanlar gluten tükettiklerinde, vücutlarının bir bağışıklık tepkisi olur. Sonuç olarak da ince bağırsağın kılımsı çıkıntısı zarar görür, bu da besinlerin sindirim sisteminden emilmeden geçmesine sebep olur. Bu da mide-bağırsak rahatsızlığına ve nihai olarak da kötü beslenmeye sebep olur. Besinlerin kötü emiliminin birçok ciddi yan etkisi vardır. Klasik (mide-bağırsak), klasik olmayan (ekstra intestinal) ve sessiz ya da subklinik olmak üzere birçok çölyak hastalığı türü vardır.
Semptomlar:
Çölyak hastalığının semptomları bireyden bireye değişir ve ishal, gaz, şişme, kusma, kabızlık, ishalle karışık kabızlık, mide bulantısı, cilt iritasyonu, kötü emilim, kilo kaybı, kansızlık, kronik yorgunluk, güçsüzlük, kas krampları, nörolojik şikayetler (felç dahil), eklem ağrısı, migren, konsantrasyon ve hafıza sorunları, otoimmun sorunlar ve daha birçok sağlık sorunu olabilir. Çölyak hastalığının sebep olduğu kötü emilimin, birçok organ ve vücut sistemi üzerinde ciddi etkileri doğabilir.
Teşhis:
Çölyak hastalığının teşhis kriterleri oldukça net ve spesifiktir. İlk tarama, tTG-IgA/IgG, EMA-IgA/IgG, ve DGP dahil kan testleriyle yapılır. Bu testlerin pozitif olması durumunda, bir ince bağırsak biyopsisi yapılabilir. Pozitif ince bağırsak biyopsisinin ardından glutensiz beslenmeyle sağlığa kavuşulması, çölyak hastalığı teşhisini doğrulayacaktır.
Tedavi:
Çölyak hastalığının tek tedavisi, ömür boyu glutensiz beslenmedir. Teşhis için bir doktora, tedavi kılavuzları içinse bir diyetisyene danışın.
Sık Sorulan Sorular
Gluten bağırsaklarıma zarar verir mi?
Çölyak hastalığınız olmadığını gösteren bir bağırsak biyopsiniz ya da çölyak kan testiniz varsa bağırsak çıkıntısı körelmeniz olmayacaktır. Ancak bu, başka bağırsak sorunlarınız olmadığını garanti etmez.
Şu an gluten duyarlılığım (GS) varsa, daha sonra çölyak hastalığım olur mu?
GS’li bireylerin çölyak hastalığı geliştirip geliştirmeyeceğini gösteren bir araştırma yoktur. Gluten yemeye devam ederseniz, düzenli doktor kontrolünüze devam edin.
Glutensiz beslenme, neden çölyak hastalıkları olmadığı halde otizmi, multiple sklerozu ya da kronik yorgunluğu olan bazı insanlarda işe yarıyor?
Muhtemelen GS’leri vardır. Bu yüzden de gluteni beslenmelerinden çıkarmaları, bazı semptomların iyileşmesine sebep olmuştur.
Doktorum, yüksek kan testlerim olduğunu ancak çölyak hastalığım olmadığını söylüyor. Neyim var?
GS’nin bir türü olabilir. Glutenden kaçınmanız daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. Doktorunuzla konuşun ya da glutenin sizi olumsuz etkileyip etkilemediğine karar vermek için glutenden kaçının.
Buğday yemiyorum ancak halen semptomlar var. Sorunum ne?
Buğday alerjisi, gluten duyarlılığından farklıdır. Semptomlarınız, çölyak hastalığı ya da gluten duyarlılığından kaynaklanıyorsa, gluten içeren tüm gıdalardan kaçınmalısınız: buğday, çavdar ve arpa ve bu tahıllardan türetilen karışımlar ve ürünler.